Pasożyty – brzmi jak problem sprzed wieków? Nic bardziej mylnego. Choć żyjemy w świecie nowoczesnej medycyny i higieny, wciąż budzą strach wielu z nas. Czy naprawdę powinniśmy się ich obawiać, a może to tylko mit podsycany przez nasz własny strach? Jakie są objawy ich obecności w naszym układzie pokarmowym? Jak sprawdzić, czy masz pasożyty jelitowe?

Słowo pasożyt pochodzi od greckiego parasitos, czyli… darmozjad. Nie da się ukryć, że wizja „robaków w brzuchu” budzi grozę. Lista objawów związanych z infekcją pasożytniczą jest długa i czasem pasuje do wielu innych dolegliwości. Łatwo więc o wątpliwości: „A może jednak powinnam się odrobaczyć?” Sprawdź, czy naprawdę potrzebujesz kuracji na pasożyty i jak przeprowadzić ją z głową.

Co to są pasożyty i parazytozy?

Pasożyty to bardzo szeroka grupa organizmów żerujących na ludziach i zwierzętach, ale też roślinach. To, co je łączy, to zawsze życie kosztem żywiciela. W przypadku ludzi często oznacza to powodowanie bólu brzucha, objawów skórnych czy osłabienia organizmu.

Szczególnie częste i dotkliwe bywają parazytozy (czyli choroby wywołane przez pasożyty) układu pokarmowego. Do intruzów atakujących nasze drogi żółciowe i jelita należą:

• ogoniastek jelitowy (Giardia lamblia),
• obleńce: glista ludzka (Ascaris lumbricoides), owsik ludzki (Enterobius vermicularis),
• tasiemce (Taenia spp.),
• przywry (Fasciola spp.).

Objawy: skąd wiedzieć, czy masz pasożyty?

Organizmy pasożytnicze przystosowane są do życia w przewodzie pokarmowym i często koegzystują z innymi mieszkańcami naszego brzucha. U osób zdrowych takie zakażenia mogą przebiegać bezobjawowo i ustępować samoistnie.

Problem zaczyna się, gdy organizmy chorobotwórcze zaczynają niekontrolowanie się namnażać i przejmują dowodzenie w naszym układzie pokarmowym. Do objawów, które powinny zwrócić naszą uwagę, należą:

• problemy z wchłanianiem składników pokarmowych, szczególnie żelaza i witamin A oraz B₁₂,
• bóle brzucha,
• zgaga,
• nudności, wymioty,
• bóle głowy,
• szybkie męczenie się,
• stany podgorączkowe,
• niedokrwistość,
• zwiększony stres – uczucie niepokoju, zgrzytanie zębami,
• trądzik.

Choroby towarzyszące parazytozom i trudności diagnostyczne

Pasożyty uszkadzają błonę śluzową jelita, zaburzają pracę układu pokarmowego i powodują stan zapalny. Takie warunki sprzyjają inwazji różnych mikroorganizmów, dlatego parazytozom często towarzyszą również infekcje grzybicze (Candida albicans) czy przerost bakterii w jelicie cienkim (SIBO). Może to powodować nawarstwianie się objawów zarówno ze strony przewodu pokarmowego, jak i skóry.

Nic więc dziwnego, że diagnoza jest utrudniona. Bywa, że mijają miesiące, a nawet lata, nim pacjenci odkryją przyczynę swoich problemów zdrowotnych. Odpowiednie badania są jednak konieczne, aby potwierdzić zakażenie i zastosować skuteczne leczenie.

Najczęściej w wykrywaniu pasożytów pomocne są badania z kału i z krwi. Diagnostykę można przeprowadzić również podczas badań endoskopowych, ale ze względu na inwazyjność tych zabiegów, stosowane są tylko w szczególnych przypadkach.

Jak wykryć pasożyty w jelitach?

W większości przypadków pasożyty w kale nie są widoczne gołym okiem. Mikroskopowe badanie kału jest więc podstawą diagnozy. Najlepiej jest wykonać je w laboratorium zajmującym się parazytologią. Istotne jest również przygotowanie się do badania: wiele leków i suplementów może fałszować jego obraz, a cykl życia pasożytów może sprawiać, że niektóre próbki będą ich pozbawione nawet mimo toczącego się w jelitach zakażenia. Z tego względu jednorazowe badanie, szczególnie o wyniku negatywnym, rzadko kiedy jest wiarygodne.

Badania serologiczne wykrywają we krwi przeciwciała, czyli komórki, które produkuje organizm, próbując obronić się przed pasożytem. Mogą być pomocne jako dodatkowa metoda potwierdzenia zakażenia pasożytniczego lub towarzyszącej mu kandydozy.

Skuteczne leczenie, czyli jak pozbyć się pasożytów?

Na przebieg leczenia parazytoz wpływ ma przede wszystkim gatunek patogenu, który wywołał infekcję (inaczej leczy się lamblię, a inaczej owsiki). Nie bez znaczenia pozostają też indywidualne objawy, odżywienie organizmu, stan immunologiczny czy towarzyszące choroby. Dlatego decyzję o leczeniu pasożytów (zazwyczaj polega ono na terapii lekami przeciwpasożytniczymi) podejmuje lekarz (najczęściej internista) na podstawie wyników badań.

Odrobaczanie się “na wszelki wypadek” nie ma sensu. Oddala nas od właściwej diagnozy, nie adresuje przyczyny problemu, a nawet, niewłaściwie przeprowadzone, może wywołać szereg objawów o wiele bardziej szkodliwych niż samo zakażenie pasożytami.

Pasożyty a profilaktyka

Szczególnie podatne na zakażenia pasożytnicze są dzieci, właściciele zwierząt, osoby z niedoborami odporności, celiakią, chorobami zapalnymi jelit czy przyjmujące leki zobojętniające kwas żołądkowy. Co można zrobić, aby uchronić się przed pasożytami?

• Regularnie odrobaczać zwierzęta domowe zgodnie ze wskazaniami weterynarza
• Dbać o higienę, zdrową dietę i sen
• Dokładnie myć warzywa i owoce
• Nie spożywać surowych przetworów mięsnych, ryb ani jajek
• Włączyć do swojej diety świeże i suszone zioła, np. oregano, tymianek, czosnek

Naturalne sposoby na pasożyty: zioła odrobaczające

Najlepsze efekty daje połączenie zdrowych nawyków żywieniowych, leków przeciwpasożytniczych oraz naturalnych substancji wspomagających organizm w walce z „intruzami”. Fitoterapia może pełnić rolę komplementarną wobec leczenia przeciwpasożytniczego, poprawiając komfort pacjenta i zapobiegając nawrotom.

Do popularnych surowców zielarskich, które tworzą niekorzystne dla pasożytów środowisko, należą:

• tymianek,
• bylica piołun,
• kmin rzymski,
• majeranek,
• oregano,
• borówka brusznica,
• olej i nasiona dyni,
• czosnek,
• hibiskus.

Są to produkty, po które możesz łatwo sięgać w codziennej diecie, doprawiając sosy, zupy i przygotowując napary ziołowe.

Olejek z oregano na pasożyty

Wśród naturalnych substancji badanych pod kątem aktywności przeciwpasożytniczej, szczególną uwagę zwraca olejek eteryczny z oregano (Origanum vulgare). Zawarte w nim związki fenolowe, głównie karwakrol i tymol, wykazują szerokie spektrum działania wobec pasożytów przewodu pokarmowego i skóry. Liczne badania in vitro oraz przeglądy literatury wskazują na jego potencjalną skuteczność w przypadku takich organizmów, jak Giardia lamblia, motylica wątrobowa czy niektóre gatunki nicieni.

Co istotne, olejek oregano jest jednym z najlepiej udokumentowanych olejków eterycznych w kontekście zastosowania fitoterapeutycznego przy infekcjach pasożytniczych, a jego działanie bywa porównywane z aktywnością klasycznych preparatów przeciwpierwotniakowych.

Wysoka zawartość karwakrolu sprawia, że olejek z oregano jest naprawdę silną substancją. Powinien być stosowany wyłącznie w rozcieńczeniu, ponieważ może spowodować podrażnienie skóry i błon śluzowych. Najbezpieczniejszą formą suplementacji oregano jest postać kapsułkowana – łatwa do połknięcia i bezpieczna dla żołądka dzięki kontrolowanemu stężeniu. Jeśli wykryto u Ciebie pasożyty, być może warto spytać swojego lekarza o olejek z oregano jako element terapii odrobaczania?

Masz pasożyty? Nie panikuj, działaj!

Zakażenie pasożytami potrafi przysporzyć pacjentom wiele stresu i bólu. Parazytozy są trudne do wykrycia i leczenia, dlatego konsultacja lekarska jest niezbędna, by skutecznie pozbyć się uciążliwych objawów. Złotym standardem odrobaczania są odpowiednie leki. Ziołolecznictwo, stosowane zgodnie z wytycznymi i wsparte dowodami naukowymi, może być bezpiecznym i skutecznym uzupełnieniem konwencjonalnego leczenia. Tym bardziej że po procesie odrobaczania organizm potrzebuje szczególnego wsparcia i opieki, by wrócić do równowagi.

Autorka: Klaudia Smak-Kwiatkowska